Baby Bag

როგორც წესი, სწავლის მოძულე ბავშვს სასკოლო გარემო თრგუნავს

როგორც წესი, სწავლის მოძულე ბავშვს სასკოლო გარემო თრგუნავს
მშობლები სიხარულს ვერ მალავენ, როდესაც ხედავენ, რომ მათი შვილები ახალი ცოდნის შეძენას ცდილობენ და ყველაფერი აინტერესებთ, რათ მათთვის ჯერ კიდევ უცნობი და ​გაურკვეველია. სწავლის პროცესი მხოლოდ სკოლაში მოცემული დავალებების შესრულებას და გამოცდებზე კარგი ნიშნების მიღებას არ გულისხმობს. ბავშვი, რომელიც ცნობილი მხატვრის ტილოს ნახავს და აღფრთოვანდება, რადგან მასში შემოქმედებითი ინსპირაციის წყაროს დაინახავს, შემეცნების პროცესისადმი გულგრილი არ არის.

სწავლისადმი სიყვარული, რომელიც მხოლოდ სასკოლო საგნების ზედმიწევნით ათვისებაში არ გამოიხატება და სკოლის გარემოს ცდება, გაცილებით ძლიერია. როგორც წესი, მსგავსი შემეცნებითი მუხტი ადამიანს მთელი ცხოვრება არ ტოვებს და მისთვის ახალი ცოდნის მიღება გადამწყვეტ მნიშვნელობას იძენს.

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგუფი“)

ბავშვები წლების მატებასთან ერთად სწავლის სურვილს კარგავენ. უახლესმა კვლევებმა აჩვენა, რომ ამერიკელი სკოლის მოსწავლეების 40 %-ს სწავლისადმი ინტერესი არ აქვს. ბავშვების უდიდესი ნაწილი სკოლას შემეცნებითი წინსვლისთვის მნიშვნელოვან სივრცედ არ განიხილავს. ისინი თვლიან, რომ მასწავლებლები მათგან მხოლოდ დასმულ კითხვებზე სწორი პასუხების გაცემას და გამოცდაზე მაღალი ქულების მიღებას ელიან. იმის გაცნობიერება, რომ მათ გამუდმებით ვიღაც აკონტროლებს, მოზარდებს სწავლის პროცესისადმი უარყოფითად განაწყობს. ისინი თვლიან, რომ შეუძლებელია შემეცნება სახალისო იყოს. სწორედ ამიტომ, მათი უდიდესი ნაწილი ასაკის მატებასთან ერთად ცდილობს სწავლისადმი რაც შეიძლება ნაკლები ინტერესი გამოავლინოს, რათა გამუდმებული წნეხისგან თავის დაღწევა შეძლოს.

ბავშვი, რომელიც ამბობს, რომ მას სწავლა არ აინტერესებს, სრულ სიმართლეს არ გეუბნებათ, რადგან რეალურად ახალი ცოდნის მიღება ნებისმიერი ადამიანისთვის სასურველია. როგორც წესი, სწავლის მოძულე ბავშვს სასკოლო გარემო თრგუნავს და მას უჭირს იმის გარკვევა, თუ რომელი სფერო იტაცებს ან რომელი დარგის სიღრმისეული შესწავლა სურს. საბედნიეროდ, ბავშვის გამოცოცხლება და მისთვის სწორი მიმართულების მიცემა ძნელი არ არის, თუ მშობელმა კარგად იცის როგორ მოიქცეს მსგავს შემთხვევებში. 

გთავაზობთ რამდენიმე საინტერესო რჩევას, რომელთა დახმარებით ბავშვს შემეცნების პროცესით მარტივად დააინტერესებთ:

ბავშვი ადრეული ასაკიდანვე დააინტერესეთ, გახდით მისი ინსპირაციის წყარო

ჩვილ ბავშვებს ყველაფერი აინტერესებთ. ისინი მარტივად აღფრთოვანდებიან. ქვიშაში თამაშს, საკუთარი ხელების დათვალიერებას ან კუბებით პრიმიტიული ფიგურების აწყობას მათთვის წარმოუდგენელი სიხარულის მინიჭება შეუძლია. მშობლებმა ბავშვის ნებისმიერი ინტერესი აუცილებლად უნდა გაიზიარონ. თუ დაინახავთ, რომ თქვენი ბავშვი ობობის ქსელმა აღაფრთოვანა, ან ჭიამაიას დანახვამ გააოცა, მისი გაკვირვების ერთგვარ ანარეკლად უნდა იქცეთ. თქვენც ბავშვთან ერთად გაოცდით, დასვით კითხვები და ეცადეთ სამყარო თქვენს შვილთან ერთად ხელახლა შეიმეცნოთ. ხშირად გაისეირნეთ ბავშვთან ერთად. დაათვალიერეთ მუზეუმები, პარკები. თქვენი საკუთარი ქუჩაც კი ბავშვისთვის თავგადასავლების უშრეტი წყაროა. ბავშვს ყველგან შეუძლია სიახლის აღმოჩენა. ისწავლეთ მასთან ერთად, ითამაშეთ მასთან ერთად, გამოიკვლიეთ ყველა დეტალი და ბევრი ისაუბრეთ, იყავით მედიუმი ბავშვსა და სამყაროს შორის.

გამოიყენეთ მედია, რათა ბავშვს სწავლისადმი ინტერესი აღუძრათ

ბავშვთან ერთად ბევრი იკითხეთ. ეს თქვენი შვილის წიგნიერების დონეს მნიშვნელოვნად აამაღლებს. გააანალიზეთ ყველაფერი, რასაც კითხულობთ. ბავშვმა უნდა დაინახოს, რომ წიგნის კითხვა აქტიური, დინამიკური პროცესია. ნუ აუკრძალავთ ბავშვს სოციალური ქსელების ან ინტერნეტის გამოყენებას, რადგან მას მათი დახმარებით ახალი ცოდნის შეძენა შეუძლია. დაეხმარეთ ბავშვს საინტერესო Youtube-ის არხების აღმოჩენაში. გაარკვიეთ, რომელი დარგი და სფერო აინტერესებს თქვენს შვილს. დაეხმარეთ მისთვის საინტერესო ინფორმაციის მიღებაში. ნუ გამორთავთ ტელევიზორს, თუ ბავშვი შემეცნებით სატელევიზიო არხს უყურებს.

მიეცით ბავშვს მაგალითი

თქვენი ინტერესები და შემეცნებითი აქტივობა ბავშვისთვის შეუმჩნეველი არ უნდა დარჩეს. როდესაც რაღაც გაინტერესებთ, ცოდნის მიღების მარტივ გზებს ნუ გამოძებნით. ყოველთვის Google-ს იმედად არ უნდა იყოთ. დასვით მეტი შეკითხვა, თქვენთვის საინტერესო საკითხები სიღრმისეულად გამოიკვლიეთ. შესაძლოა, დასმულ კითხვებზე პასუხი ვერც მიიღოთ, მაგრამ გადაუჭრელი პრობლემებიც შემეცნებითი პროცესის აუცილებელი ნაწილია. ბავშვს თქვენი მიღწევების და მარცხის შესახებ გულახდილად უნდა ესაუბროთ. როდესაც ახალ ცოდნას იძენთ, ბავშვს აუცილებლად გაუზიარეთ თქვენი აღფრთოვანება. როდესაც შეცდომას უშვებთ, თქვენს შვილს აუხსენით, რომ შემეცნების პროცესში ეს ძალიან ბუნებრივი მოვლენაა და შეცდომებისგან უამრავი რამის სწავლა შეიძლება.

ნუ იქნებით ზედმეტად თვითდაჯერებული

ბავშვისთვის სწავლის პროცესი ხშირად სწორი პასუხების აღმოჩენასთან ასოცირდება. მშობლები, როგორც წესი, პატარებს ნამდვილ ექსპერტებად ევლინებიან და ამტკიცებენ, რომ ნებისმიერ კითხვაზე შეუძლიათ პასუხის გაცემა. უფლება მიეცით ბავშვს, რომ რიგ შემთხვევებში თავად იქცეს თქვენს მასწავლებლად. როდესაც მიხვდებით, რომ გარკვეულ საკითხებზე მან თქვენზე მეტი იცის, ეს აუცილებლად აღნიშნეთ. უთხარით ბავშვს კომპლიმენტები. ეს მის თვითშეფასებაზე დადებითად აისახება. კრიტიკული აზროვნების უნარის გასავითარებლად, ბავშვს ყოველთვის მიეცით საშუალება თავისი აზრი გამოთქვას, თუნდაც თქვენ სწორი პასუხი ზუსტად იცოდეთ, ბავშვს ამას ნუ აგრძნობინებთ. მასთან ერთად გააანალიზეთ ნებისმიერი საკითხი, იმსჯელეთ, მოუსმინეთ ერთმანეთის შეხედულებებს.

მიაჩვიეთ ბავშვი დამოუკიდებლობას

ბავშვს მოულოდნელი ნაბიჯების გადადგმის არ უნდა ეშინოდეს. მან ყოველთვის გახსნილად უნდა მიიღოს ნებისმიერი სიახლე. თუ წარმატებას ვერ მიაღწევს, უკან არ უნდა დაიხიოს და თავიდან სცადოს. გადაწყვეტილების მიღების უნარი და საკუთარი თავის იმედად ყოფნა მთავარი გაკვეთილია, რომელსაც ბავშვი ამ ცხოვრებაში იღებს. ბავშვები მიჩვეულები არიან დირექტივებს. მათ სკოლაში გამუდმებით მიუთითებენ, თუ რა უნდა ისწავლონ. მშობელი ბავშვს საკუთარი ინტერესების აღმოჩენაში უნდა დაეხმაროს. ბავშვებს თავიანთი ოცნებების ასრულება უნდა შეეძლოთ. თქვენმა შვილმა სწავლის პროცესს განსხვავებულად უნდა შეხედოს. დაეხმარეთ მას შემეცნების სიღრმეების გაცნობაში. როდესაც ბავშვი სწავლის პროცესს სხვა თვალით უყურებს, კითხვებს სვამს, რეფლექსირებს და სიღრმისეულ ანალიზს ეჩვევა, ის საკუთარი თავის უკეთ გაცნობას ახერხებს. ბავშვისთვის შემეცნების პროცესი სასიამოვნო უნდა იყოს. დამოუკიდებელი ბავშვები, რომლებსაც თავისუფალი არჩევანის გაკეთების შესაძლებლობა აქვთ, გამუდმებით უფროსების ნება-სურვილს დამორჩილებულ ბავშვებთან შედარებით სწავლისადმი მეტ ინტერესს ავლენენ. 

ავტორი: ია ნაროუშვილი 

შეიძლება დაინტერესდეთ

სასწავლო პროცესის გახანგრძლივებასთან დაკავშირებით განათლების სამინისტროს მიერ შემუშავებული ინსტრუქციები სკოლებს

სასწავლო პროცესის გახანგრძლივებასთან დაკავშირებით განათლების სამინისტროს მიერ შემუშავებული ინსტრუქციები სკოლებს

ქვეყანაში შექმნილი მდგომარეობის გათვალისწინებით და ახალი Covid19 ვირუსის გავრცელების თავიდან აცილების მიზნით, საქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრომ შეიმუშავა ინსტრუქციები/რეკომენდაციები ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებების საყურადღებოდ.

სასწავლო პროცესის გადავადებასთან დაკავშირებით ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებებს ეძლევათ შემდეგი რეკომენდაციები:

  • უზრუნველყონ სასკოლო თემის შესაძლებლობის ფარგლებში ხელმისაწვდომი დისტანციური კომუნიკაციის არხების გამოყენება მოსწავლეებისთვის საგანმანათლებლო-შემეცნებითი რესურსების მიწოდების მიზნით;
  • უზრუნველყონ მშობლებთან საკომუნიკაციო არხების გამართვა მოსწავლეებისათვის საგანმანათლებლო-შემეცნებითი რესურსების მიწოდებისა და არდადეგების პერიოდში მოსწავლეთა დამოუკიდებელი სწავლების მხარდაჭერის მიზნით.

აღნიშნული მიზნების განსახორციელებლად რეკომენდებულია:

  • მასწავლებლებმა, ინდივიდუალური საჭიროებიდან გამომდინარე, მოსწავლეებისთვის მოამზადონ და მიაწოდონ შესაბამისი მასალები როგორც საგნობრივ ჭრილში, ასევე გამჭოლი კომპეტენციების გასავითარებლად, მაგალითად:
  • საკითხავი ლიტერატურა;
  • შემეცნებითი აქტივობები;
  • კვლევითი პროექტები;
  • ონლაინ პლატფორმები/ელ. მასალები (ასეთის არსებობის შემთხვევაში);
  • თემატური დავალებები
  • და სხვა.
  • სკოლის ადგილობრივი კონტექსტიდან გამომდინარე, გაიმართოს საკომუნიკაციო ქსელები კლასების დამრიგებლებს, ცალკეულ მასწავლებლებსა და კათედრების ხელმძღვანელებს შორის. მასწავლებლებმა ააწყონ კომუნიკაციის სხვადასხვა ფორმა მოსწავლეებთან.

ამ პროცესში შესაძლებელია გამოყენებულ იქნას Microsoft office 365-ის პროდუქტები, რომელიც ხელმისაწვდომია ყველა საჯარო სკოლის წარმომადგენლისთვის (ადმინისტრაციისთვის, მასწავლებლებისა და მოსწავლეებისთვის). ამ მიზნით სკოლის წარმომადგენელი უნდა შევიდეს ვებგვერდზე https://email.mes.gov.ge/ და გაეცნოს/მიჰყვეს ინსტრუქციებს. ტექნიკური პრობლემის არსებობის შემთხვევაში მასწავლებეს შეუძლია მიმართოს სკოლის ინფორმაციული და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების მასწავლებელს ან/და სკოლის ინფორმაციულ მენეგერს ასეთის არსებობის შემთხვევაში. დამატებით, ინსტრუქციების ბეჭდური სახით მასწავლებლებს შეუძლიათ მიმართონ რესურს ცენტრებს ან/და სკოლის ადმინისტრაციას.

  • მშობლებისთვის შესაბამისი რეკომენდაციების მიწოდებისთვის გამოიყენონ ყველა არსებული საკომუნიკაციო ფორმა, მაგალითად:
  • სოციალური ქსელი;
  • ვიდეოზარები;
  • სატელეფონო კომუნიკაცია;
  • ელექტრონული ფოსტა;
  • და სხვა
  • იმ შემთხვევაში, თუ სასკოლო საზოგადოებაში არსებობს გარკვეული გამოწვევები, რომლებიც ხელს უშლის ზემოაღნიშნული რეკომენდაციების შესრულებას, გთხოვთ შეავსოთ კითხვარი შემდეგ ბმულზე: https://bit.ly/2wWghAa

აღსანიშნავია, რომ პერიოდულად განახლდება უფასო რესურსების ჩამონათვალი საგანმანათლებლო პორტალზე el.ge. ამასთანავე გაზიარდება ყველა ის ინიცირებული პროექტი, რომლებიც ხელმისაწვდომი იქნება როგორც მოსწავლეებისთვის, ასევე მასწავლებლებისთვის.

სკოლების სურვილის შემთხვევაში, სამინისტრო მზადაა განიხილოსშემოთავაზებები ან უკვე არსებული გამოცდილება, ინდივიდუალური პრაქტიკის სხვა სკოლებთან გაზიარების მიზნით.

აქვე გაცნობებთ, რომ სწავლის განახლების პერიოდისთვის სკოლებს მიეწოდება შესაბამისი ინსტრუქციები, სასკოლო სასწავლო გეგმის იმგვარად მოდიფიკაციის შესახებ, რომ მიღწეულ იქნეს ეროვნული სასწავლო გეგმით განსაზღვრული მიზნები.

მნიშვნელოვანია, რომ დაგეგმვის პროცესში თითოეულმა სკოლამ, მასწავლებელმა/დამრიგებელმა გაითვალისწინოს მოსწავლეთა და მათი ოჯახის წევრების სოციალური მდგომარეობა, ელექტრონულ მოწყობილობებსა და ინტერნეტზე ხელმისაწვდომობა და შესაბამისად შეარჩიოს ალტერნატიული საკომუნიკაციო ფორმა.

ასევე თითოეულმა მასწავლებელმა მოსწავლის ოჯახის ინდივიდუალური კონტექსტიდან გამომდინარე მოსწავლეს შეურჩიოს კლასგარეშე საკითხავი მასალა, ასეთის არ არსებობის შემთხვევაშ გამოიყენოს სკოლის ბიბლიოთეკა. ბიბლიოთეკაში შერჩეული მასალა სკოლის ადმინისტრაციამ მოსწავლეს მიაწოდოს ისეთი გზით, რომელიც შეთანხმებული იქნება მშობელთან.

ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებებს ეტაპობრივად მიეწოდებათ ყველა ის სიახლე, რომლებსაც ყოველდღიურად ამუშავებს სამინისტროს გუნდი.

რეკომენდებული რესურსები:

საქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო, სსიპ განათლების მართვის საინფორმაციო სისტემა (EMIS) და კომპანია Microsoft რეკომენდაციას უწევენ წარმოდგენილ პლატფორმებს/ხელსაწყოებს, რომლებიც შექმნილია მოსწავლეებისა და მასწავლებლების უსაფრთხო და ეფექტიანი კომუნიკაციისთვის, რაც მასწავლებლების გადამზადების, გაკვეთილის დისტანციურ რეჟიმში წარმართვისა და ელექტრონული სწავლების დანერგვის საშუალებას იძლევა. EMIS-ის მიერ დანერგილმა სისტემებმა შესაძლებლობა მოგვცა საქართველოში არსებულ 500 000-ზე მეტი მოსწავლისთვის შექმნილიყო პირადი მომხმარებლის პროფილი, რომელზეც უსაფრთხოების მაღალი ხარისხის მისაღწევად დაწესებულია გარკვეული შეზღუდვები, ასევე შექმნილია გზამკვლევები და პროგრამების წარმატებით გამოყენების მაგალითები. ეს საშუალებას მისცემს როგორც მასწავლებელს, ისე მოსწავლეს, მარტივად დაეუფლოს და სრულად გამოიყენოს Office 365-ის პროგრამები.

მასწავლებლებისა და სკოლის ადმინისტრაციისთვის ცალკე შექმნილია 55 000-ზე მეტი მომხმარებლის პროფილი, რომელიც მოსწავლეებისათვის ინდივიდუალურად/ჯგუფურად საგაკვეთილო პროცესის დისტანციურად ორგანიზების საშუალებას იძლევა.

მაიკროსოფტის პროდუქტები:

  • Teams - პროგრამა, რომელიც აერთიანებს მიმოწერას, შეხვედრებს, ფაილების გაცვლის სერვისებსა და სხვა აპლიკაციებს, საშუალებას იძლევა მოვაწყოთ ვირტუალური საკლასო ოთახები, გვქონდეს ეფექტური კომუნიკაცია სკოლებთან და ჩავატაროთ ლაივ ინტერაქტიული გაკვეთილები. Teams-შივეა ინტეგრირებული OneNote Class Notebook, რომელიც საშუალებას იძლევა ეფექტურად მოვამზადოთ დავალებები. https://teams.microsoft.com
  • OneNote Class Notebooks - იძლევა საშუალებას, მოსწავლეებსა და მასწავლებლებს ჰქონდეთ პირადი სამუშაო სივრცე, სადაც შესაძლებელია დავალებებისა და დამატებითი სასწავლო რესურსების ატვირთვა
  • OneNote - https://www.onenote.com/edu/classnotebook
  • Forms - მასწავლებლებს შესაძლებლობა ეძლევათ, პროგრამა form-ში შექმნან მოსწავლეების ტესტირებისთვის დახურული და ღია ტიპის კითხვები. https://forms.microsoft.com/
  • WhiteBoard - ციფრული საკლასო დაფა. https://whiteboard.microsoft.com/
  • OneDrive - თითოეულ მომხმარებელს აქვს 5 ტბ + სივრცე ფაილების ატვირთვისა და გაზიარებისთვის. https://onedrive.live.com/about/en-us/signin/
  • Sway - ონლაინ პრეზენტაციების მოსამზადებელი ხელსაწყო, რომელიც საშუალებას გაძლევს მონაცემების ატვირთვის შემთხვევაში თავად შეგიქმნას გარკვეული ინტერაქციული ვიზუალები. https://www.office.com/launch/sway/
  • Power Point - პროგრამა, რომლის საშუალებითაც შეგვიძლია შევქმნათ სხვადასხვა სახის პრეზენტაციები. https://www.office.com/launch/powerpoint/
  • Calendar - პლატფორმა, რომელიც საშუალებას გვაძლევს, სკოლის ადმინისტრაციამ და მასწავლებელმა გაუზიაროს დაგეგმილი აქტივობების შესახებ ინფორმაცია როგორც მოსწავლეს, ისე მშობელს. https://outlook.office.com/calendar

არდადეგების პერიოდში, არაფორმალური განათლების ჭრილში მასწავლებელს შესაძლებლობა აქვს, გამოიყენოს როგორც Microsoft Office 365-ის პროდუქტები, ისე:

  • EL.GE- ელექტრონული საგანმანათლებლო რესურსი, რომელიც აერთიანებს სხვადასხვა ორგანიზაციის მიერ შექმნილ საგანმანათლებლო რესურსებს. https://el.ge/
  • ვსწავლობთთამაშით- ციფრული საგანმანათლებლო რესურსი ,,ვსწავლობთ თამაშით” გამიზნულია დაწყებითი საფეხურის I-IV კლასების მოსწავლეებისთვის. რესურსის გამოყენება შესაძლებელია ფორმალური და არაფორმალური განათლების მიზნებისთვის - სკოლაში, ოჯახში, ბავშვთა დღის ცენტრში და სხვა საგანმანათლებლო დაწესებულებებში. რესურსის გამოყენება ხელს შეუწყობს ბავშვებში ისეთი კომპეტენციების განვითარებას, როგორებიცაა: შემოქმედებითობა, პრობლემის გადაჭრა, კრიტიკული აზროვნება, ციფრული ტექნოლოგიების გამოყენება, კომუნიკაცია და თანამშრომლობა. ციფრულ რესურსს საგანმანათლებლო დანიშნულება აქვს.იგი ეფექტურად შეიძლება იქნეს გამოყენებული ქართული ენისა და ლიტერატურის, მათემატიკის, ბუნებისმეტყველების, სახვითი და გამოყენებითი ხელოვნებისა და მუსიკის როგორც დამოუკიდებელი, ასევე ინტეგრირებული სწავლა - სწავლების პროცესში. http://play.geolab.edu.ge/index.html
  • საქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტროს მიერ შექმნილი ელ. საგანმანათლებლო რესურსი, რომელიც შექმნილია ბუნებისმეტყველებასა და სახვითი და გამოყენებით ხელოვნების მიმართულებით სასწავლო პროცესში გამოყენების მიზნით (საიტი მუშაობს სატესტო რეჟიმში). https://school.emis.ge/index.html

განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო აგრძელებს დისტანციური სწავლებისთვის სხვადასხვა მიმართულებით სისტემის განვითარებას, კერძოდ:

  • სატელევიზიო ბადის გამოყენებას;
  • სინქრონული დისტანციური სწავლების პლატფორმების განვითარებას;
  • პორტალ EL.GE-ზე დამატებითი საგანმანათლებლო, განმავითარებელი და მეთოდოლოგიური რესურსების შემუშავებასა და განთავსებას;
  • ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენლებისთვის გარკვეული რესურსების ადაპტირებას;
  • მასწავლებლებისთვის დამხმარე რესურსების შექმნასა და გაზიარებას.

    ​თუ გინდათ, რომ განათლების სფეროში მიმდინარე სიახლეების შესახებ ინფორმირებულები იყოთ, მოიწონეთ გვერდი „მასწავლებლების სანდო წყარო“ 

წაიკითხეთ სრულად