Ms Teams-თან დაკავშირებული განახლებული კითხვა-პასუხი მასწავლებლებს გაეგზავნათ

მასწავლებლის ხმა

ქალი და განათლება ბრიტანეთში

4 წლის წინ

​სოციოლოგების აზრით, 21-ე საუკუნე ის ეპოქაა, როცა ქალი და მამაკაცი თანაბარი უფლებებითა და თავისუფლებით უნდა სარგებლობდნენ. დღეს რიგი ქვეყნები უხეშად არღვევს ქალის უფლებებს, უფრო სწორედ, რომ ვთქვათ, ცნება, როგორც ასეთი „ქალი და უფლება“, ან „ქალი და მისი უფლებები“ არ არსებობს და ან, საერთოდ არ აღიარებს. მაგრამ არსებობენ ქვეყნები, სადაც ქალი შედარებით დაწინაურებული და რეალიზებულია. რეალიზებულში კი იგულისხმება ის, რომ ქალები სრულიად ითვისებენ ოჯახში მამაკაცის ფუნქციებს, შესაბამისად, მარტოხელა დედობა არ წარმოადგენს პრობლემას, წარმატებულები არიან კარიერაში, მათი ანაზღაურება გაუთანაბრდა კაცებისას და რაც ყველაზე მთავარია, ისინი დაცულნი არიან კანონით.

განათლება საჭიროა წარმატების მისაღწევად, წარმატება კი შეიძლება ჩავთვალოთ უზრუნველყოფილ ცხოვრებად. როგორც წესი, მიჩნეულია რომ, განათლებულ ადამიანს მაღალი შემოსავალი, ცხოვრების კარგი პირობები და ამასთანავე, მაღალი სოციალური სტატუსი აქვს. ერთი სიტყვით, განათლება უფრო სრულყოფილ, განვითარებულ, ან უბრალოდ ადამიანად გვაქცევს. ადამიანი თავისი არსით მოწოდებულია განვითარებისკენ, რაც მასში ღმერთმა თუ ბუნებამ ჩადო.

მეოცე საუკუნის ბრიტანეთში ქალებისთვის განათლების მიღების სურვილი განპირობებული იყო, პირველ რიგში, სამუშაო ადგილების მოპოვების მიზნით. ჯერ კიდევ საუკუნის დასაწყისში ქალებისთვის დახურული იყო ოქსფორდისა და კემბრიჯის კარები. ფემინისტებმა ქალთა სასწავლებლები დაარსეს. საუკუნეების განმავლობაში მიჩნდათ, რომ ქალს მხოლოდ ოჯახური კერის დაცვა ევალებოდა. ის, უპირველეს ყოვლისა, კარგი დედა, სანიმუშო მეუღლე და დიასახლისი უნდა ყოფილიყო. პროფესიული თვითრელიზაცია მამაკაცთა პრივილეგიად მიიჩნეოდა. ქალს სათანდაო განათლება უნდა მიეღო მხოლოდ იმისთვის, რომ ღირსეული შვილები აღეზარდა და მთელი ცოდნა და გამოცდილება ოჯახისთის მოეხმარა.

მეოცე საუკუნის ბრიტანეთსა თუ დანარჩენ მსოფლიოში განათლება გახდა მნიშვნელოვანი სოციალური, ეკონომიკური და პოლიტიკური საკითხი. ინგლისის განათლების სისტემაში მნიშვნელოვანი გარდატეხა მოხდა 1944 წელს, მაგრამ მანამდე 1919 წელს ქალებს მიეცათ უფლება გამხდარიყვნენ ადვოკატები. განათლების ეს რეფორმა ცნობილია როგორც „ბუტლერის აქტი“. ეს აქტი გულისხმობდა თანაბრი განათლების მიღებას თანაბარ პირობებში. ეს განათლების აქტი განაახლეს 1988 წელს, რომლის შემდეგ განათლების სისტემა ემსახურებოდა სულიერ, გონებრივ, ფიზიკურ, კულტურულ და მორალურ განვითარებას.

განათლების რეფორმაში შეტანილი ცვლილებები არ ითვალისწინებდა გენდერულ მიდგომას სასკოლო და უმაღლეს სასწავლებლებში. თუმცა ყოველთვის არსებობდა სტერეოტიპები ე.წ ქალური და მამაკაცური პროფესიების თაობაზე. 1954 წელს გაზეთი „The hunts“ გამოაქვეყნა სტატია სათაურით “გოგონები უფრო გონიერები არიან, ვიდრე მამაკაცები“ („girls brainer than boys“). ამის საფუძველზე შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ გოგონები უფრო მეტ შრომისმოყვარეობას, მონდომებას, ინტერესს, ნიჭიერებას ავლენდნენ სწავლის მიმართ, ვიდრე ბიჭები. გოგონები ასევე წარმატებით აბარებდნენ უმაღლეს სასწავლებელში მისაღებ გამოცდებასაც. 1989 წელს გაერთიანებული სამეფოს უნივერსიტეტებში 3% ქალი პროფესორი იყო, დღესდღეობით კი ეს მაჩვენებელი 5%-ს აღემატება.

განათლებას სასიცოცხლო ფუნქცია ჰქონდა და თვითგადარჩენის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან პირობას წარმოადგენდა. გაეროს კვლევების მიხედვით, განვითარებად ქვეყნებში 1979 წლიდან 1995 წლამდე 43 %-ით შემცირდა შიმშილობა, რაც ქალთა განათლების პროგრესის დასამსახურებაა.

აშკარა იყო, რომ ქალები მამაკაცებს წარმატებული კარიერის შექმნაში ეცილებოდნენ. დროდადრო ქალი სულ უფრო აქტიურ პოზიციებს იკავებდა საზოგადოებაში და ეს საზოგადოებაც თითქოს იქით იყო მიმართული, რომ შინ თუ გარეთ მთავარი და მაორგანიზებელი ქალი გამხდარიყო. თუმცა ვერ გავექცევით იმ რეალობას, რომ მამაკაცი ფიზიკურად, სექსუალურად და ეკონომიკურადაც უფრო ძლიერია. შრომისმოყვარეობამ და მონდომებამ ქალებისთვის სასურველი შედეგები გამოიღო, პირველ რიგში, კი ქალი დამოუკიდებელი გახადა, მისცა სტაბილური შემოსავალი და პროფესიული სამუშაო. ერთი სიტყვით, მეოცე საუკუნის ბოლოსთვის ქალები გახდნენ საკუთარი თავების ბატონპატრონები.

კარიერა დიდ დროსა და ენერგიას მოითხოვს. ოჯახს კი ყურადღება აკლდება, რაც ხშირად მამაკაცების უკმაყოფილებას იწვევს. ქალებს ძლიერი ნებისყოფის გამოვლენა დასჭირდათ, რათა პროფესიულ ასპარეზზეც და ოჯახშიც სათანადოდ მოეხდინათ საკუთარი თავის რეალიზება. უდავოდ, ქალი ყოფაში დომინანტია თავისი სიძლიერით, ხშირად ის უფრო ინტელექტუალურია, უფრო გახსნილი, მაგრამ რატომღაც დღემდე უჭირთ კაცებს ამის აღიარება. მამაკაცები დღემდე მეოცე საუკუნეში ქალების განათლებასა და ინტელექტს სკეპტიკურად უყურებენ, რადგან მამაკაცის და ქალი ბუნება მკვეთრად განსხვავდება ერთმანეთისგან, ქალი ინტუიციასა და მგრძნობელობას ემყარება, მამაკაცი კი ლოგიკითა და პრაგმატიზმით ხელმძღვანელობს.

ქალები, რომლებიც განათლებას იღებდნენ და კარიერაზე იყვნენ ორიენტირებულნი, არ ჩქარობდნენ ოჯახის შექმნას, ან საერთოდ უარს ამბობდნენ ოჯახურ ცხოვრებაზე. ხოლო ისინი, განათლებული ქალები, საუკეთესო აღმზრდელები იყვნენ. ქალების ის კატეგორია, რომლებიც გვიან ქორწინდებოდნენ და არ ჰყავდათ ბევრი შვილი, უფრო ჯანსაღ გადაწყვეტილებებს იღებდნენ საკუთარი ოჯახისთვის. გაიზარდა მარტოხელა მშობელთა რიცხვი. განათლება ამაღლებს ქალის სტატუსს, იცავს მას ოჯახური ძალადობისგან. განათლებული ქალი უფრო მეტ ყურადღებას უთმობს, როგორც საკუთარ, ასევე გარშემომყოფთა ჯანმრთელობას. საკუთარ შემოსავალს ქალი ოჯახს, ბავშვების აღზრდას და ჯანმრთელობის გაუმჯობესებას ახმარს.

მეოცე საუკუნეში პოპულარული გახდა ქალთა დასაქმება და განათლების მიღება ჯანმრთელობის სექტორში, რაც გამოწვეული იყო ორი მსოფლიო ომით.

ბევრი წინაღმდეგობის მიუხედავად, ქალებმა მაინც შეძლეს მიეღოთ სრულფასოვანი განთლების უფლება და საუკუნის ბოლოს იგი წარმოდგენილი იყო უკვე როგორც საქმიანი, მაორგანიზებელი, წესრიგის შემომტანი.

ბრიტანეთის სამეცნიერო კვლევითმა ინსტიტუტმა დადგინა, რომ დღეისთვის მამაკაცები, ქალებთან შედარებით, ნაკლებად წარმატებულები არიან. „დეილი მეილი“ იუწყება, რომ თანამედროვე ოჯახებში ძალიან ბევრ დიასახლის მამაკაცსა და ოჯახის მარჩენალ ქალს შეხვდებით. ეს განსხვავება განათლების ხარისხშიც აისახება. მაგალითად, დიდ ბრიტანეთში 30 წლამდე ასაკის მამაკაცების მხოლოდ 40 %-ს აქვს უმაღლესი განათლება, ხოლო ქალებში კი ეს მაჩვნებელი 50 %-ია. ბრიტანელი მეცნიერები ამ ციფრებიდან გამომდინარე ვარაუდობენ, რომ განათლების ხარისხში არსებული განსხვავება შემდგომში უკვე დიდ სოციალურ გარდაქმნებს გამოიწვევს, ეს ყოველივე კი მეოცე საუკუნის დასაწყისიდანვე შეინიშნებოდა.

განათლება ნიშნავს თავისუფლებასა და დამოუკიდებლობას. დამოუკიდებელ ქალებს აქვთ საკუთარი შემოსავლი და მაქსიმალურად ცდილობენ დაიკმაყოფილონ კარიერული ამბიციები. ისტორიას რომ გადავხედოთ, მას შემდეგ რაც ქალებმა მიიღეს განათლება, დაიწყეს შრომა და გამოიყენეს თავიანთი პოლიტიკური უფლებები, საზოგადაოებამ მხოლოდ მოიგო და განიცადა დიდი პროგრესი.

ავტორი: მარიამ იარაჯული

წაიკითხეთ სრულად