Baby Bag

რა არის დასწავლის უნარის დარღვევა და რა შეიძლება იყოს ამის მიზეზი?

რა არის დასწავლის უნარის დარღვევა და რა შეიძლება იყოს ამის მიზეზი?
რა არის დასწავლის უნარის დარღვევა და რა შეიძლება იყოს ამის მიზეზი? - ამ თემაზე ​MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ნეიროფსიქოლოგი თათია მჭედლიშვილი.
- რა არის დასწავლის უნარის დარღვევა?
- დასწავლის უნარის დარღვევა ზოგადი სახელწოდებაა და ვლინდება ბაზისური აკადემიური საგნების წერის, კითხვისა და მათემატიკური უნარების ათვისების სირთულეში, რაც გამოწვეულია ინფორმაციის გადამუშავების სპეციფიკურობით. სხვადასხვა სტატისტიკის მიხედვით, მოსწავლეთა 5-15%-ს დასწავლის უნარის დარღვევა აქვს.
დისლექსია, იგივე კითხვის უნარის სპეციფიკური დარღვევა, ყველაზე ხშირად დიაგნოსტირებადი ფორმაა. სირთულეები შეიძლება ვლინდებოდეს სიტყვის სწორად ამოკითხვაში, კითხვის ტემპსა და წაკითხულის გააზრებაში. უფრო კონკრეტულად, ბავშვი კითხვის დროს შეიძლება უშვებდეს შეცდომებს ასოების ან სიტყვის ამოკითხვაში, ვერ აერთიანებდეს მარცვლებს, კითხულობდეს ნელა ან ძალიან სწრაფად და მიხვედრით. წერის უნარის სპეციფიკური დარღვევის დროს სირთულეები შეიძლება ვლინდებოდეს მართლწერაში, გრამატიკასა და პუნქტუაციაში, ასევე, წერილობითი ფორმით აზრის ჩამოყალიბებასა და ნაწერის ორგანიზებაში. უფრო კონკრეტულად, ბავშვი შეიძლება ამატებდეს, ტოვებდეს, ანაცვლებდეს სიტყვაში ასოებს. ჰქონდეს ფურცელზე სივრცის დაცვის და ასოების მოხაზვის სირთულე. უშვებდეს ბევრ გრამატიკულ და პუნქტუაციურ შეცდომას, წინადადებების წყობა იყოს გაუმართავი, ნაწერში ნათლად არ იკითხებოდეს აზრი. მათემატიკური უნარების სპეციფიკური დარღვევის დროს სირთულეები შეიძლება ვლინდებოდეს რიცხვების მნიშვნელობის წვდომაში, არითმეტიკული ფაქტების დამახსოვრებაში, ანგარიშსა და მათემატიკური ცნებების საშუალებით მსჯელობაში. უფრო კონკრეტულად, ჰქონდეს რიცხვების და მათი ურთიერთმიმართებების გაგების სირთულე, ამოცანის ამოხსნისას ურევდეს მოქმედებების შესრულების თანმიმდევრობას.
- რა შეიძლება იყოს დასწავლის უნარის დარღვევის მიზეზი?
დასწავლის უნარის დარღვევა ნეიროგანვითარების დარღვევაა და საფუძვლად ცენტრალური ნერვული სისტემის ფუნქციონირების სპეციფიკური დეფიციტი უდევს. ამის გამომწვევი შეიძლება იყოს სხვადასხავა გენეტიკური, სამედიცინო და გარემო ფაქტორები.
- რა არის დასწავლის უნარის დარღვევის ნიშნები?
- სწავლის სირთულეები, როგორც წესი, შესამჩნევი დაწყებით კლასებში ხდება, როდესაც მოსწავლეს მოეთხოვება აითვისოს ბაზისური აკადემიური უნარები. თუმცა, შესაძლოა თავიდანვე არ იყოს გამოხატული აკადემიური სირთულეები და თავი იჩინოს მოგვიანებით. დასწავლის უნარის დარღვევის მახასიათებლების გამოვლენა ასაკის მიხედვით განსხვავებულია. სკოლამდელ ასაკში ბავშვი არ გამოხატავს ინტერესს ისეთი თამაშების მიმართ, რომლებიც მოითხოვს სიტყვების გამეორებას, არ აქვს ასაკის შესაბამისი ლექსიკური მარაგი, არ გამოთქვამს სიტყვებს სწორად, მაშინ როდესაც ეს ასაკობრივად უკვე მოეთხოვება, აქვს ფერების, ფორმების, საგნების დასახელების დამახსოვრების სირთულე, აქვს მითითების გაგების და შესრულების სირთულე. დაწყებით კლასებში აქვს ასოების დამახსოვრების და ამოკითხვის სირთულე, რის გამოც შეიძლება კითხვისას სიტყვაში ტოვებდეს, ანაცვლებდეს ასოებს, კითხულობდეს ნელა და ხარჯავდეს დიდ ძალისხმევას ან კითხულობდეს სწრაფად და მიხვედრით და შესაბამისად, უშვებდეს ბევრ შეცდომას. საუბრისას ჰქონდეს აზრის ჩამოყალიბების სირთულე, ჰქონდეს ასაკის შეუსაბამო, მწირი ლექსიკური მარაგი, ფაქტების დამახსოვრების, წერის, საათის ცნობის და დროის ორგანიზების სირთულე, თანატოლებთან შედარებით დიდ ძალისხმევას ხარჯავდეს სწავლის პროცესში და მიუხედავად ამისა, არ ჰქონდეს კარგი აკადემიური მოსწრება.
მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ დასწავლის უნარის დარღვევის დროს ინტელექტის მაჩვენებელი ძირითადად ნორმის ფარგლებშია, ამიტომ ხშირად აღნიშნული სპეციფიკური სირთულეების იდენტიფიცირება რთულდება.
- როდის უნდა მიმართონ სპეციალისტს?
- თუ ბავშვს აქვს აღნიშნული სირთულეები და სწავლების სხვადასხვა სტრატეგიის გამოყენების მიუხედავად სწავლაში არ შეიმჩნევა მნიშვნელოვანი პროგრესი, მიმართეთ კლინიკურ ნეიროფსიქოლოგს ან კლინიკურ ფსიქოლოგს. შეფასების პროცესში ასევე შეიძლება ჩაერთოს განათლების ფსიქოლოგი, ენისა და მეტყველების თერაპევტი და ოკუპაციური თერაპევტი.
- შესაძლებელია თუ არა სპეციალისტის დროული ჩარევის შედეგად ეს პრობლემა სრულიად მოგვარდეს?
- დასწავლის უნარის დარღვევა ქრონიკული მდგომარეობაა, თუმცა ადრეული შეფასების და ინტერვენციის შედეგად, ადამიანები აღწევენ მნიშვნელოვან წარმატებას. სწავლება ეფუძნება უშუალოდ სუსტი უნარების გავარჯიშებას და ძლიერი მხარეების გამოყენებით სწავლებას. 
ესაუბრა მარიამ ჩოქური

შეიძლება დაინტერესდეთ

„ახალი სკოლის მოდელის“ განხორციელება დაიწყო ფართო საზოგადოებრივი განხილვების, პედაგოგთა ჩართულობის გარეშე“ - პედაგოგთა პროფკავშირები „ახალი სკოლის მოდელთან“ დაკავშირებით გამართული შეხვედრის შესახებ

„ახალი სკოლის მოდელის“ განხორციელება დაიწყო ფართო საზოგადოებრივი განხილვების, პედაგოგთა ჩართულობის გარეშე“ - პედაგოგთა პროფკავშირები „ახალი სკოლის მოდელთან“ დაკავშირებით გამართული შეხვედრის შესახებ

„ახალი სკოლის მოდელთან“ დაკავშირებით გამართული შეხვედრის შესახებ საქართველოს პედაგოგთა და მეცნიერთა თავისუფალი პროფკავშირი (სპმთპ) სოციალურ ქსელში წერს. გთავაზობთ მათ მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას: 

„​ძვირფასო კოლეგებო,

როგორც თქვენთვის ცნობილია, „ახალი სკოლის მოდელის“ მოთხოვნებთან დაკავშირებით, თქვენ მიერ გამოთქმული კრიტიკული შენიშვნები განხილულ იქნა მასწავლებლებთან საგნობრივ შეხვედრებზე და საგნობრივი ექსპერტების ჯგუფთან.

„ახალი სკოლის მოდელის“ პრობლემებმა საინტერესო და ლოგიკური გაგრძელება ჰპოვა. საქართველოს სკოლის ადმინისტრატორთა ასოციაციასთან თანამშრომლობით შემუშავდა სამოქმედო გეგმა, რაც გულისხმობს „ახალი სკოლის მოდელის“ შესახებ კონსტრუქციული დიალოგის პროცესში საზოგადოების ფართო ჩართულობას. საქართველოს სკოლის ადმინისტრატორთა ასოციაციისა და საქართველოს პედაგოგთა და მეცნიერთა თავისუფალი პროფკავშირის ინიციატივითა და ორგანიზებით, პირველი შეხვედრა ჩატარდა 30 ივნისს, წყნეთის პედაგოგთა და მეცნიერთა პროფკავშირის ბაზაზე.

​პანელურ დისკუსიას ესწრებოდნენ საქართველოს პარლამენტის განათლებისა და მეცნიერების კომიტეტის, განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს, მისი სსიპ-ების და არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები, აგრეთვე განათლების ექსპერტები, სკოლის დირექტორები და მასწავლებლები.

​დისკუსია სამი მთავარი მიმართულებით წარიმართა:
  • სარეფორმო პროცესის თეორიული წანამძღვრები
  • საკადრო უზრუნველყოფა
  • დანერგვის პრობლემატიკა და გამოწვევები

​სამივე მიმართულების ფასილიტატორებმა გია მურღულიამ, არჩილ სუმბაძემ და გიორგი ჭანტურიამ საფუძვლიანად განიხილეს ნაკლოვანებები, გამოთქვეს პრინციპული მოსაზრებები და დასვეს კრიტიკული შეკითხვები, ყველა იმ საკითხზე, რაც დღეს აწუხებთ სკოლის ხელმძღვანელებსა და მასწავლებლებს. განხილულ იქნა ყველა ნაკლოვანება, რაც თან ახლავს „ახალი თაობის ეროვნული სასწავლო გეგმის“ დანერგვას და „ახალი სკოლის მოდელის“ მოთხოვნების განხორციელებას სკოლებში.

​„შევხედოთ პრობლემებს თვალებში, სახელი დავარქვათ ამ პრობლემებს, გავიხაროთ ერთად წარმატებებით და ამისათვის საჭიროა ყველა კითხვას გაეცეს პასუხი... შევეცადოთ, ჩვენი ძალისხმევა ერთვექტორიანი იყოს. საერთო საქმისათვის ერთად უნდა გავისარჯოთ! ამჟამად ვიმყოფებით დანერგვის, იდეების ლეგალიზების სტადიაზე... ჩვენი მიზანია, რაციონალური და ობიექტური ხედვის ფორმირება... მოდელის თეორიული წანამძღვრებისა და მოდელის საკადრო უზრუნველყოფაში იკვეთება მთავარი საფრთხე!“ - გახსნა პანელური დისკუსიის პირველი საკითხი ბატონმა გია მურღულიამ და საკვანძო კითხვები დასვა:
  • რა თეორიულ, პედაგოგიურ, საგანმანათლებლო პრინციპებს ვგულისხმობთ და რა უდევს საფუძვლად ე.წ. „ახალი სკოლის მოდელს“? რომელ დოკუმენტშია ჩადებული?
  • რა კვლევა ჩატარდა? რა ადასტურებს იმას, რომ პრობლემები, რაც ჩვენ წლების და ათწლეულების განმავლობაში ჩამოგვიყალიბდა განათლების სისტემაში, მოგვარდება სწორედ ამ ნაბიჯებით, რასაც ვგეგმავთ?
  • არსებობს თუ არა რაიმე დოკუმენტი, რომელიც ამტკიცებს დანერგვის ალგორითმს, თავისი ვადებით და თავისი კონკრეტული, მათ შორის, თავისი პერსონალური პასუხისმგებლობებით?
  • ვინ არიან ამ მოდელის მთავარი განმახორციელებლები და რა დოკუმენტით არის განსაზღვრული მათი უფლებები, მოვალეობები და პასუხისმგებლობები? როგორ იხარჯება ადამიანური, დროითი და ფინანსური რესურსები ვინ იღებს ამ გადაწყვეტილებას და რა პრინციპებსა და საფუძვლებზე დაყრდნობით? თუ არ ივარგა, ვის მოვთხოვოთ პასუხი?
  • ვინ და როგორ ამოწმებს საპილოტე აქტივობათა შედეგებს და რა კორელაციაშია ეს შედეგები სწავლების ხარისხის ამაღლებასთან, ან არსებული სისტემის გაუმჯობესებასთან? ყოველივე ეს, როგორ უზრუნველყოფს ზოგადი განათლების ეროვნული მიზნების მიღწევას?
  • რატომ არ შეიქმნა მუდმივმოქმედი სადისკუსიო სივრცე, სადაც რაციონალურად და ობიექტურად შეფასდება მოდელის თეორიული წანამძღვრები?
  • როდის შევეცადეთ ეს წანამძღვრები ყველასთვის მისაღები და აღქმადი გამხდარიყო? მოვუსმინოთ მასწავლებელს! ძალიან ბევრი მასწავლებელი სვამს კითხვებს, რასაც სჭირდება პასუხი.
განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს წარმონადგენლებმა - ლალი კალანდაძემ, მარიამ ჩიქობავამ და ნიკო სილაგაძემ „ახალი სკოლის მოდელის“ გააზრებისა და ახალი თაობის ეროვნული სასწავლო გეგმის დანერგვის შესახებ პრეზენტაცია წარმოადგინეს და შეკითხვებზე განმარტებები გააკეთეს. სკოლამდელი და ზოგადი განათლების განვითარების დეპარტამენტის უფროსმა ლალი კალანდაძემ ასევე ისაუბრა სამინისტროს მხრიდან თანამშრომლობის მზაობაზე, მასწავლებლებთან ერთად ყველა სიახლის საგაკვეთილო პროცესში დანერგვაზე, სკოლის მიერ თვითშეფასების განხორციელებაზე, 24 მხარდამჭერი ჯგუფის შექმნა/გადამზადებაზე, სკოლის ბაზაზე ლიდერების გამოვლენასა და რესურსცენტრების შინაარსობრივ ფუნქციებზე.
პრინციპული და კრიტიკული მოსაზრებები დააფიქსირა მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრის დირექტორმა ბერიკა შუკაკიძემ.
სპმთპ-ის პრეზიდენტი თავის გამოსვლაში იყო კრიტიკული და ისაუბრა ყველა იმ საკითხზე, რაც მასწავლებლების მიერ არის გამოთქმული „ახალი სკოლის მოდელის“ მიმდინარეობის პერიოდში.
კერძოდ:
  • „ახალი სკოლის მოდელი“ დაიწყო მოუმზადებლად ისე, რომ არ არსებობს ნორმატიული აქტები და მეთოდური მასალები. შეუსაბამობაა სახელმძღვანელოებსა და ახალი თაობის ეროვნული სასწავლო გეგმის მოთხოვნებს შორის;
  • მოუმზადებელია სკოლების მატერიალურ-ტექნიკური ბაზა, რაც არ შეესაბამება „ახალი სკოლის მოდელით“ გათვალისწინებული ვალდებულებების შესრულებას;
  • „ახალი სკოლის მოდელის“ განხორციელება დაიწყო ფართო საზოგადოებრივი განხილვების, პედაგოგთა ჩართულობისა და მათთან მსჯელობის გარეშე;
  • პედაგოგთა მომზადების სისტემაში ხარვეზებია;
  • წარმოდგენილი მოდელი რამდენჯერმე ზრდის პედაგოგის დატვირთვას, რაც პირდაპირ კავშირშია მათი შრომითი უფლებების დარღვევასთან.

​იმედს გამოვთქვამთ, „ახალი სკოლის მოდელის“ ავტორები გაითვალისწინებენ შეხვედრაზე გამოთქმულ კრიტიკულ შენიშვნებს. ამით პროცესი არ მთავრდება, შემდეგი განხილვა დაგეგმილია ივანე ჯავახიშვილის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტში.

ძვირფასო კოლეგებო, ამ ეტაპზე თქვენი ჩართულობა შემოიფარგლება კრიტიკული შენიშვნებით, ვინაიდან, ყველა სიახლე ხორციელდება მასწავლებლის მიერ საკლასო ოთახში და არათანმიმდევრული, ნაჩქარევი რეფორმის წარუმატებლობა გადაბრალდება მასწავლებელს. აქედან გამომდინარე, სპმთპ გეგმავს „ახალი სკოლის მოდელის“ განხილვას მასწავლებლების მონაწილეობითაც.

​დისკუსია გრძელდება! ჩვენი მიზანია, კონსტრუქციული დიალოგით, ექსპერტების, პედაგოგებისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების ფართო ჩართულობით, შევქმნათ ისეთი მოდელი, რაც მისაღები იქნება უპირველეს ყოვლისა, მასწავლებლებისა და მოსწავლეებისათვის, საგაკვეთილო პროცესის ეფექტურად და შეფერხების გარეშე წარმართვის მიზნით,“ - წერია საქართველოს პედაგოგთა და მეცნიერთა თავისუფალი პროფკავშირის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციაში.

წაიკითხეთ სრულად