Baby Bag

„არის თუ არა ადამიანის ფსიქიკური პრობლემები დედის ბრალი?“ - ფსიქოლოგი სალომე ფანჯიკიძე

„არის თუ არა ადამიანის ფსიქიკური პრობლემები დედის ბრალი?“ - ფსიქოლოგი სალომე ფანჯიკიძე

ფსიქოლოგმა სალომე ფანჯიკიძემ ბავშვის ჩამოყალიბებასა და მის ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე მშობლის გავლენის შესახებ ისაუბრა:

„დღევანდელ დღეს არამხოლოდ დედის როლია მთავარი, რა თქმა უნდა, მამის როლიც ძალიან გამოკვეთილია. ჩვენ ყველა მოვდივართ ჩვენი ბავშვობიდან. არის ბევრი რამ, რაც გვახსენდება, რასაც მოუხდენია ჩვენზე გავლენა. ჩვენ პიროვნებები ვდგებით ჩვენი გამოცდილებით. მშობლებთან ურთიერთობას აქვს ძალიან გადამწყვეტი მნიშვნელობა. ეს გარემოა, რომელშიც ვცხოვრობთ. ჩვენ ვყალიბდებით ან ასეთ, ან ისეთ ადამიანებად. ბოლოს შეიძლება აღმოვჩნდეთ კრიზისში და მოდის ფიქრები: „ეს იმის ბრალია, რომ დედას ასე მითხრა, ეს იმის ბრალია, რომ მამა ისე იქცეოდა.“ აქედან გამომდინარე ბოლოს ვკარგავთ ჩვენს თავს, აღარ ვიცით რა ვართ, რისგან შევიქმენით, მხოლოდ სხვები წყვეტენ, თუ ჩვენც ვართ რაღაც. ადამიანები როდესაც ხვდებიან ჩემთან, არის ზუსტად ეს მომენტები, რომ ყველაფერი თითქოს სხვისი ბრალია. ისინი ვერ პოულობენ თავიანთ თავს. თავიანთ პასუხისმგებლობას ქცევებში, გადაწყვეტილებებში. თერაპია ზუსტად აქეთკენ მიდის, რომ ის, რაც ბავშვობაში გამოგვიცდია, იმ მდგომარეობასა და ჩვენს ამ მდგომარეობას შორის გავაბათ სწორი ხაზები. შეიძლება თქვენ გეუბნებოდნენ სახლში, რომ უნდა იყოთ კარგი მოსწავლე,“ პასუხისმგებლობას გკიდებდნენ, ამ რუტინამ, ყოველდღიურობამ ჩამოგიყალიბათ ყოველდღიური მიმართებები სამყაროსთან.“

„პირველი რჩევა, რასაც მივცემდი მშობლებს არის ის, რომ ფსიქოლოგის არსებობა გამოვიყენოთ ადეკვატურად. ფსიქოლოგი არ არის ის ადამიანი, რომელსაც უკიდურეს შემთხვევებში უნდა მიმართოთ მხოლოდ. შეიძლება, ვერ ვუგებთ ჩვენს შვილს, მივმართოთ რჩევისთვის ფსიქოლოგს, გავარკვიოთ, არის თუ არა რაღაც ქცევები ნორმაში. როდესაც ვლაპარაკობთ შვილებზე და გვგონია, რომ მათ პრობლემები აქვთ, უნდა გადავხედოთ ჩვენს თავებს. ჩვენ ხომ არ გვაქვს რაღაც პრობლემები?! ხომ არ ვართ შეშინებულები, ყველაფერი ხომ არ გვაშინებს, ხომ არ ვაიძულებთ შვილებს სამყარო აღიქვან საშიშად? ხომ არ ვართ იმპერატიულები, ვთხოვთ ბავშვებს შეასრულონ ყველაფერი, რაც ჩვენს სურვილებს აკმაყოფილებს და მათი სურვილის საწინააღმდეგოა. ხომ არ ვართ ზედმეტად დეპრესიულები და ამას გადავდებთ ჩვენს შვილს?! ჩვენ როდესაც მოვიპატიჟეთ შვილები ამ სამყაროში, მათ არ იცოდნენ არაფერი. ჩვენ ვაძლევთ ამ გამოცდილებას შვილებს,“- აღნიშნულ საკითხზე სალომე ფანჯიკიძემ ტელეკომპანია „იმედის“ გადაცემაში „იმედის დღე“ ისაუბრა.

წყარო:​ „იმედის დღე“

შეიძლება დაინტერესდეთ

როდესაც ბავშვები შიშვლები დადიან ყველას თვალწინ და ამის გამო სირცხვილის, მორიდების გრძნობა არ აქვთ - არის თუ არა ეს პრობლემა, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

როდესაც ბავშვები შიშვლები დადიან ყველას თვალწინ და ამის გამო სირცხვილის, მორიდების გრძნობა არ აქვთ - არის თუ არა ეს პრობლემა, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

როდესაც ბავშვები (ბაღის და სკოლის დაწყებითი კლასის) შიშვლები დადიან ყველას თვალწინ და ამის გამო სირცხვილის, მორიდების გრძნობა არ აქვთ. არის თუ არა ეს პრობლემა, რა შეიძლება იყოს მიზეზი? - ამ საკითხზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა პრაქტიკოსი ქცევითი თერაპევტი, სუპერვაიზერი, ფსიქოლოგიის მაგისტრი მაკო გაგნიძე.

,,თავდაპირველად, როდესაც რაიმე ქცევაზე გვაქვს საუბარი მნიშვნელოვანია განვმარტოთ, თუ რა არის ქცევა. ქცევა არის ინდივიდის მიზანმიმართულად განხორციელებული აქტივობა, რომელსაც გააჩნია მიზანი და ფუნქცია. ასევე, უნდა გავუსვათ ხაზი, თუ რა არის და რა აღიქმება რთულ ქცევად, რომელთა რიგსაც თქვენს მიერ დასმულ შეკითხვაში მოყვანილი ქცევაც მიეკუთვნება. ამერიკის ფსიქიატრთა ასოციაციის განმარტებით რთული ქცევა არის: ,,ქცევა რომელიც საშიშია ან ხელს უშლის ადამიანს სკოლამდელ, საგანმანათლებლო ან ზრდასრულთა მომსახურების სერვისებში მონაწილეობას და ხშირად საჭიროებს სპეციალური ინტერვენციების შემუშავებას და გამოყენებას.“ აბსოლუტურად ყველა ქცევას აქვს მიზანი, ფუნქცია. აღვნიშნავ იმასაც, რომ ერთი და იგივე ქცევას შესაძლოა ჰქონდეს სხვადასხვა მიზანი, ფუნქცია. ქცევის წინაპირობები შეიძლება იყოს: იმედგაცრუება, ტკივილი, წყენა, შიში, სენსორული დეზინტეგრაცია, შფოთვა, დაღლა, შიმშილი, კომუნიკაციის სირთულე და ა.შ. “

- როდესაც ბავშვები (ბაღის და სკოლის დაწყებითი კლასის) შიშვლები დადიან ყველას თვალწინ და ამასთან მიმართებით სირცხვილის, მორიდების გრძნობა არ აქვთ. არის თუ არა ეს პრობლემა, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

აღნიშნული ქცევის მიზეზი და ფუნქციაც შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ შესაძლოა იყოს სხვადასხვა, მაგალითად, გარემო პირობები (სიცხე, ფიზიკური დისკომფორტი) ყურადღების მიპყრობის სურვილი, არასასურველი აქტივობისგან გაქცევის მცდელობა, სექსუალური ქცევა (გახდა მასტურბაციის მიზნით) სენსორული დეზინტეგრაცია და ა.შ.

- როგორ უნდა მიუდგეს მშობელი?

- ქცევის მართვა არ არის: ყვირილი, მუქარა, სიმკაცრე ან ყველაფრის შესრულება. აღნიშნულ შემთხვევაში უნდა განისაზღვროს თუ რა არის ქცევის ფუნქცია, ასეთ დროს უნდა შეგროვდეს მონაცემი, რომელსაც ჩვენ ქცევითი თერაპევტები ABC მოდელს ვეძახით. ABC ანუ (Antecedent-Behavior-Consequence) წინაპირობა, ქცევა, შედეგი. აქედან გამომდინარე, უნდა განისაზღვროს ქცევის მიზანი, ფუნქცია და შესაბამისად განხორციელდეს მუშაობა. განვიხილოთ რამოდენიმე მაგალითი, თუკი ჩანაწერის მონაცემებით გამოვლინდა რომ მიზეზი არის სენსორული დეზინტეგრაცია (არ მოსწონს, ვერ ეგუება ტანსაცმლის სტრუქტურას) მაშინ ბავშვი უნდა შეაფასოს სენსორულმა თერაპევტმა, თუ საჭიროება მოითხოვს უნდა დაიწყოს მუშაობა ან მისცეს მშობელს რეკომენდაცია. თუკი მიზეზად გამოვლინდება ყურადღების მიპყრობა, მაგალითად, გაიხადა ტანსაცმელი და ყველა მას უყურებს, ზოგი იცინის, ზოგს უკვირს. მასწავლებელის და მომვლელის ყურადღებაც მისკენაა მიპყრობილი, როცა მანამდე ასეთ ინტერესს მის მიმართ არავინ იჩენდა, (წინაპირობა: ყურადღების მიქცევის სურვილი, ყურადღების ცენტრში ყოფნა. ქცევა: გახდა. შედეგი: მიიქცია ყურადღება, ანუ ქცევამ შედეგი გამოიღო, განმტკიცდადა განმტკიცებული ქცევის მომავალში ხშირად გამოვლენის ალბათობა ძალიან დიდია). განვმეორდები და ვიტყვი რომ გახდის ქცევას შესაძლოა ჰქონდეს ბევრი სხვადასხვა ფუნქცია, მიზანი. რამდენი ინდივიდიცაა იმდენნაირი და განსხვავებული მიზეზი არსებობს, რადგან ყველას გააჩნია ინდივიდუაური მახასიათებლები. ასეთ დროს, სპეციალისტის დაგეგმარებით უნდა გაკეთდეს ჩანაწერები, ქცევითი თერაპევტის რეკომენდაციით დაიგეგმოს სტრატეგია და დაიწყოს ქცევის ჩაქრობაზე მუშაობა. გაეცნოს მშობელს, ასევე ბაღის ან სკოლის პერსონალს, რომ ქცევის გამოვლენის შემთხვევაში ყველამ ერთნაირი მიდგომა იქონიონ. როდესაც ქცევა არ განმტკიცდება, ასე ვთქვათ არ წახალისდება ნელ-ნელა იკლებს და საბოლოოდ კი საერთოდ გაქრება.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

წაიკითხეთ სრულად